دندان های ما در فعالیت های روزمره مانند خوردن و صحبت کردن و همچنین برای عزتنفس و سلامت روانی ما بسیار مهم هستند. یک دلیل مهم این است که سلول های بنیادی دندانی خاص انسان، بر خلاف سلولهای جوندگان، در آزمایشگاه به سختی رشد می کنند.به همین دلیل است که تیم KU Leuven از پروفسور Hugo Vankelecom، با همکاری UHasselt، یک مدل تحقیقاتی سه بعدی با سلول های بنیادی از فولیکول دندان، بافت غشایی اطراف دندانهای رویش نیافته انسان، توسعه دادند.
پروفسور Vankelecom می گوید: “مزیت این نوع مدل سه بعدی این است که به طور قابل اعتمادی خواص اصلی سلول های بنیادی را بازتولید می کند. ما می توانیم قطعه کوچکی از بدن خود را به اصطلاح در آزمایشگاه بازسازی کنیم و از آن به عنوان یک مدل تحقیقاتی استفاده کنیم”. با استفاده از سلولهای بنیادی دندانی، میتوانیم سلولهای دندانی دیگری مانند آملوبلاستهایی[1] را که مسئول تشکیل مینای دندان هستند، با این مدل توسعه دهیم.»
(a)ایجاد ارگانوئیدها از فولیکول دندان انسان. طرحی از مجموعه کشت ارگانوئید. رشد پیشرونده ساختارهای ارگانوئیدی پس از کاشت فولیکول دندانی جدا شده (DF) در محیط ارگانوئید دندان (TOM). (b)تجزیه و تحلیل بافت شناسی (H&E) و فراساختاری (TEM) ارگانوئیدهای دندانی رشد یافته در TOM به مدت 14 روز. کادر و فلش به ترتیب اپیتلیوم[2] مکعبی ([3]CE) و اپیتلیوم سنگفرشی ([4]SE) را نشان می دهند.
مواد پرکننده بیولوژیکی
هر روز دندان های ما در معرض اسیدها و قندهای مواد غذایی قرار می گیرند که می توانند به مینای دندان آسیب بزنند. مینای دندان نمیتواند بازسازی شود که مداخله دندانپزشک را ضروری می کند. دومی باید هر حفره احتمالی را با مواد مصنوعی پر کند. در طول رشد دندان، مینای دندان توسط سلول های اپیتلیال به نام آملوبلاس تشکیل می شود. یک روش قدرتمند برای رشد و گسترش سلول های بنیادی اپیتلیال بافت در شرایط آزمایشگاهی توسط فناوری ارگانوئیدارائه شده است. ارگانوئیدها ساختارهای سلولی سه بعدی هستند که با گسترش تکثیری از سلولهای بنیادی اپیتلیال بافت زمانی که نمونه بافت اولیه جدا شده (شامل سلولهای بنیادی به صورت تک سلولی یا درون خوشههای سلولی) در یک ماتریکس خارج سلولی (ECM) – دارای داربست تقلیدی بذر میشوند، رشد میکنند. لارا همریک، دانشجوی دکترا، توضیح میدهد: «در مدل جدیدمان، ما موفق شدهایم سلولهای بنیادی دندان را به آملوبلاستهایی تبدیل کنیم که اجزای مینای دندان را تولید میکنند، که در نهایت میتواند منجر به مینای بیولوژیکی شود. مینای دندان میتواند به عنوان یک ماده پرکننده طبیعی برای ترمیم مینای دندان استفاده شود. مزیت این است که در این روش، فیزیولوژی و عملکرد بافت دندان به طور طبیعی ترمیم می شود، در حالی که این موضوع در مورد مواد مصنوعی صدق نمی کند. علاوه بر این، خطر کمتری برای نکروز دندان وجود خواهد داشت، که می تواند در سطح تماس هنگام استفاده از مواد مصنوعی رخ دهد.
تاثیر در بسیاری از بخشها
نه تنها دندانپزشکان می توانند با این ماده پرکننده بیولوژیکی به بیماران خود کمک کنند. مدل سلول سه بعدی می تواند در بخش های دیگر نیز کاربرد داشته باشد. به عنوان مثال، می تواند به صنایع غذایی کمک کند تا تأثیر محصولات غذایی خاص بر مینای دندان را بررسی کنند، یا تولید کنندگان خمیردندان را برای بهینه سازی محافظت و مراقبت بررسی کنند. پروفسور Vankelecom: “علاوه بر این، ما می خواهیم این مدل را با انواع دیگر سلول های بنیادی دندانی ترکیب کنیم تا ساختارهای دندانی دیگر و در نهایت یک دندان بیولوژیکی کامل بسازیم. اکنون، ما بر روی آملوبلاست ها تمرکز کرده ایم، اما مدل جدید ما به وضوح فرصت های مختلفی را برای تحقیقات بیشتر باز می کند. و برنامه های بی شماری،”.
مرجع:
[1] Lara Hemeryck, Florian Hermans, Joel Chappell, Hiroto Kobayashi, Diether Lambrechts, Ivo Lambrichts, Annelies Bronckaers, Hugo Vankelecom. Organoids from human tooth showing epithelial stemness phenotype and differentiation potential. Cellular and Molecular Life Sciences, 2022; 79 (3) DOI: 10.1007/s00018-022-04183-8 [2] https://www.sciencedaily.com/releases/2022/04/220421094131.htm[1] Ameloblasts
[2] Epithelium
[3] cuboidal epithelium
[4] squamous epithelium